Kỹ năng phản biện là gì? Cách rèn luyện tư duy phản biện

Kỹ năng phản biện được cho là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cả trong học tập, nghiên cứu khoa học cũng như trong quá trình làm việc, công tác. Vậy chuẩn xác thì kỹ năng phản biện là gì & có những cách nào để rèn luyện tư duy phản biện? Bài viết này sẽ chia sẻ chi tiết về Kỹ năng phản biện là gì? Cách rèn luyện tư duy phản biện.

Kỹ năng phản biện là gì?

Kỹ năng phản biện thường đi kèm với Tư duy phản biện. Tư duy phản biện (Critical thinking) là năng lực tư duy cụ thể & đa chiều, nắm được sự liên kết thích hợp giữa các thông tin, sự việc, tình huống được công bố.

Tư duy phản biện được đề cập đến như một cách nhận định vấn đề toàn diện & khách quan nhất, thể hiện trong số đó là sự thẳng thắn chỉ rõ quan điểm, không ngại tính đối lập khi cần.

Kỹ năng phản biện không chỉ dừng lại ở mỗi tư duy phản biện, đây còn là kỹ năng có sự kết hợp của nhiều nhóm kỹ năng không giống nhau như: kỹ năng chắt lọc thông tin, phân tích, đánh giá sự việc,.. Theo những cách nhìn không giống nhau nhằm làm rõ ràng & khẳng định lại tính chuẩn xác của vấn đề một cách trực quan và đa dạng nhất.

Nói theo một cách khác, các kỹ năng phản biện (Critical thinking skills) là bộ kỹ năng mà thông qua các phương thức khác nhau, bạn có khả năng tự phán đoán, suy luận, chủ động trong tiếp nhận thông tin thay vì tiếp nhận quá trình theo cách bị động.

Xem thêm: Kỹ năng chốt sale đỉnh cao hạ gục mọi khách hàng

Tầm quan trọng của kỹ năng phản biện

• Kỹ năng tư duy phản biện nâng cao năng lực bao quát tình hình

Việc suy nghĩ một cách chính xác & hệ thống, dựa vào vốn kiến thức, kinh nghiệm đã tích lũy & lòng tin cá nhân để phân tích vấn đề cần phản biện; giúp nhìn nhận, suy luận để đi đến những kết luận xa hơn, logic hơn.

• Kỹ năng tư duy phản biện nâng cao năng lực ngôn ngữ & trình bày

Phản biện là quá trình giao lưu ngôn ngữ, đòi hỏi cá nhân ước muốn chứng minh được quan điểm của mình là đúng đắn thì phải đưa rõ ra những lập luận xác đáng, logic & hấp dẫn. Chính vì thế, phản biện được coi là công cụ đắc lực giúp khả năng sử dụng ngôn ngữ & giải thích, là phương thức giúp phát triển trí tuệ hiệu quả.

• Kỹ năng tư duy phản biện kích thích sự sáng tạo

Kỹ năng tư duy phản biện giúp đẩy mạnh sự trí tuệ sáng tạo. Các phương án sáng tạo được đưa rõ ra với những ý tưởng mới, và nó thực sự có giá trị khi có ích và có liên quan đến công việc đang diễn ra. Tư duy phản biện đóng một vai trò cần thiết, hỗ trợ đắc lực trong việc nhận định những phát minh mới, chọn những phát minh tốt nhất & sửa đổi chúng nếu thiết yếu.

• Kỹ năng tư duy phản biện thiết yếu cho sự tự nhận định

Tư duy phản biện là công cụ thiết yếu trong quá trình tự nhận định bản thân. Để sống một đời sống có ý nghĩa, ta cần phải minh chứng và phản ánh các giá trị & quyết định của mình là đúng đắn. Đúng hay sai, so sánh những ích lợi & bất lợi của từng lựa chọn để quyết định hợp lý nhất, tư duy phản biện giúp cho bạn làm điều đấy.

Xem thêm: Kỹ năng làm việc hiệu quả giúp rút ngắn thời gian làm việc

Cách rèn luyện tư duy phản biện

Có một tầm nhìn khách quan

Muốn có tư duy phản biện tốt, các bạn phải cần có cái nhìn khách quan về một vấn đề nào đó, không nghĩ hay giải quyết vấn đề theo cảm tính hay đặt cái tôi quá là nhiều để nhìn nhận một vấn đề. Hãy bỏ cái nhìn chủ quan và thay thế bằng nghiền ngẫm khách quan, có như vậy thì bạn mới có thể lập luận vấn đề một cách chính xác.

Tập thói quen đặt câu hỏi

Khi giải quyết một vấn đề thì cần có thêm những câu hỏi tự đặt ra để nó trở nên hoàn thiện hơn. Nhìn nhận vấn đề dưới nhiều góc độ để phòng tránh mọi trường hợp không hay có thể diễn ra ngoài suy xét của mình. Đây cũng là cách để giải quyết mọi vấn đề một cách chỉn chu, hạn chế sai sót.

Dùng sơ đồ hóa chủ kiến

Khi nhận diện một vấn đề nào đó, trước tiên là chúng ta nắm rõ thông tin đã được xác thực một cách chính xác về vấn đề gì? Về ai? Về điều gì? Liên quan đến lĩnh vực gì? Sau đó, dựa trên những cơ sở khoa học & logic, hãy lên những câu hỏi để làm rõ vấn đề. Vì sao A mà không phải B, A đúng hay B đúng, nếu là A thì kết quả thế nào, B thì kết quả thế nào, cái nào mới là cái đúng & chính xác. Từ đấy rút ra kết luận và lý do cho vấn đề trên.

Nâng cao khả năng bao quát tình hình

Việc suy nghĩ một cách rõ ràng và hệ thống, phụ thuộc vào vốn kiến thức, kinh nghiệm đã tích lũy & lòng tin cá nhân để phân tích vấn đề cần phản biện; giúp nhìn nhận, suy luận để đi đến những kết luận xa hơn, logic hơn.

Nâng cao khả năng ngôn ngữ & trình bày

Phản biện là quá trình giao lưu ngôn ngữ, đòi hỏi cá nhân muốn chứng minh được quan điểm của mình là đúng đắn thì phải đưa rõ ra những lập luận xác đáng, logic & hấp dẫn. Chính vì vậy, phản biện được coi là một công cụ đắc lực giúp năng lực dùng ngôn ngữ & trình bày, là cách thức giúp phát triển trí tuệ hiệu quả.

Trau dồi kiến thức mới

Để quy trình phản biện được thuận lợi và nói ra lập luận một cách khoa học, bạn phải cần có kiến thức sâu rộng sâu rộng về vấn đề đó. Nếu tư duy phản biện được xây dựng trên nền tảng thiếu kiến thức & không bao quát được vấn đề thì bạn sẽ không đủ tự tin để bảo vệ quan điểm và gặp vấn đề khi người khác đưa ra các chủ kiến trái chiều. Vì thế, tập luyện tư duy phản biện bằng cách không ngừng cập nhật thêm kiến thức mới, đồng thời phát triển kỹ năng quan sát và tổng hợp, phân tích vấn đề là điều rất quan trọng.

Đảo ngược vấn đề

Đảo ngược vấn đề giúp ta nhìn nhận mọi việc ở nhiều khía cạnh không giống nhau. Đôi lúc điều này có thể giúp bạn tìm thấy các yếu tố mới bị vùi lấp dưới những giả thuyết phổ biến. Cùng lúc đó có thể phát hiện rất nhanh những chướng ngại và tạo điều kiện cho các ý tưởng sáng tạo được phát huy.

Hình thành những lập luận đáp ứng

Tư duy phản biện cho phép bạn tạo ra một lập luận đáp ứng dựa trên bằng chứng nhận tế. Nó cho phép bạn giải thích một quan điểm khách quan thông qua toàn bộ các góc độ. Lập luận chỉ thể hiện quan điểm mà không có bằng chứng thường dễ dàng bị loại bỏ. Kỹ năng này rất có ích khi viết luận, thảo luận hay thuyết phục người khác.

Xem thêm: Những kỹ năng đàm phán hiệu quả thành công trong mọi cuộc giao dịch

Lộc Đạt – Tổng hợp & chỉnh sửa

Tham khảo: (ngoaingucongdong.com, clevai.edu.vn,…)